Kudret Narı _ Momordica charantia

Sarmaşık

Kudret Narına Mısır Çarşısının garipliklerinden biri olarak aşina idiysem de yakından tanıma şerefine burda kavuştum. Turuncu renkli dış yüzü pütür pütür, armut şeklinde bir şey. Elde tutması da hiç hoş değil. İçinde kıpkırmızı çekirdekleri var. Bizim nar dememiz belli ki bu çekirdekler yüzünden. Sarmaşık olduğu söylendiğinden elime geçen ilk çekirdekleri ağaç ve duvar diplerine ektim. Sanırım Haziran ya da Temmuz ayıydı. Bitkiyi ta meyve vermeye başladığında tanıdım. Domateslerinkine, daha doğrusu salatalıklarınkine benzeyen sarı gösterişsiz çiçekler, yapraklar asma gibi ama çok daha hafif. Çok güneş ve çok su seviyorlar. Zaten yalnızca bu temel şartların yerine geldiği yerlerde bitivermişlerdi. Meyveler önce yeşilken giderek turunculaşıyor, ardından sararıp patlıyorlar. Okuduğuma göre yemekler yeşilken toplanan meyvelerden yapılıyormuş. Yaprakların da faydalı olduğunu daha yeni öğrendim. Kudret narlarım bu sene de çıkarlarsa artık bol bol toplayıp kuruturum. Evet, geçen sene bana bir sürpriz yapıp kendiliklerinden çıkmışlardı. Bakalım, bu baharı heyecanla bekliyorum. Çıkmazlarsa meyvenin pazarda görünmesini beklemem gerekecek. Alıp içinden çıkan çekirdekleri hemek toprağa gömeceğim. Hepsi bu. Çekirgeleri ve salyangozları bile bitkiye pek yanaştırmayan bir koku salgıladıklarından olsa gerek (yoğun bir B Vitamini kokusu) hastalığa yakalanma riski yok gibi bir şey.
Ben genelde turuncuyken koparıp zeytinyağı dolu bir kavanoza bütün olarak atıyorum. İçenler de var ama ben yara ve egzamalarda kullanmayı tercih ediyorum. İstabullu bir hanım bana ailesinin evinde cam kenarında her zaman bir şişe kudret narı durduğunu anlattı, yaralar falan için.

Aile: Cucurbitaceae;

Eşanlamlı: Momordica chinensis, M. elegans, M. indica, M. operculata, M. sinensis, Sicyos fauriei

Diğer dillerde adları: bitter melon , papailla, melao de sao caetano, African cucumber,bitter
gourd, balsam apple, balsam pear, karela, k'u kua kurela, kor-kuey, ku gua, pava-aki,
salsamino, sorci, sorossi, sorossie, sorossies, pare, peria laut, peria

Kudret Narı tropik iklim bölgelerinde, Amazon havzasında, Doğu Afrika'da, Asya, Karayip Adalarında doğal olarak bulunan, Güney Amerika ve Uzak Doğu da ise özellikle gıda ve ilaç olarak yetiştirilen bir bitkidir.
Tek yıllık, tırmanıcı, sarmaşık formunda bir bitki olan Kudret Narı, yaz aylarında çiçek açar.
Yaprakları, yelpaze şeklinde, loplu, kenarları dişlidir. Sarı renkli küçük çiçekleri, erkek veya dişi
olarak, ayrı saplar üzerindedir. Meyveleri önce yeşil, olgunlaşınca turuncu-kırmızı renkte, 10-20 cm uzunluğunda, geniş bir mekik seklinde olup üzerleri girintili çıkıntılı ve pürtüklüdür. Meyve olgunlaşınca, kabuğu 3 ayrı parça halinde, geriye bükülerek çok sayıda kırmızı-kahverengi veya beyaz renkli çekirdekleri ortaya çıkar. Tohumları (çekirdekleri) 7-10 mm boyunda, yassı ve pütürlüdür. Latince'de momordica ısırmak anlamına gelir, yapraklarının adeta yenik gibi durmasından dolayı bu isim verilmiştir. Bitkinin bütün kısımları ve öz suyu çok acıdır.
Kudret narının meyve ve yaprakları, mineral ve vitaminler, özellikle demir, kalsiyum, fosfor ve B vitaminleri bakımından zengindir. Ancak bu maddelerin ne kadarının hazırlanan sıvıya geçtiği
ve alınan gıda veya sıvıdan ne kadarının barsaklardan emildiği bilinmemektedir.
Özellikle Filipinler'de şifalı olduğuna inanılarak çok yetiştirilen bir bitkidir (Ampalaya). Acımsı
tadına karşın birçok Filipin yemeğinde kullanılmaktadır. Filipinler Sağlık Bakanlığı onaylı 'Kudret Narı Çözeltisi' şu şekilde hazırlanmalıdır:
1.Yaprakları yıkayıp bıçak ile ufak parçalar halinde doğrayınız.
2. İki bardak dolu su içine 6 tatlı kaşığı dolusu doğranmış yaprağı ilave ediniz.
3. Hazırlanan karışımı 15 dakika ağzı açık bir kapta kaynatınız.
4. Soğuttuktan sonra süzünüz.
5. Günde 3 defa, her seferinde 1 fincanın üçte biri kadar, hazırlanan ekstreden içiniz.

Bir diğer yönteme göre kudret narının sürgünleri kaynatılarak sabah akşam yarım fincan yenilir.

Amazon yerlileri, bahçelerinde kudret narını yiyecek ve ilaç olarak yetiştirmektedir. Bitkinin
yaprak ve meyvelerini pişirdikleri fasulye yemeğinin içine koymaktadır. Ateşi düşürmede,
yaralarda, barsak kurtlarında, böcek sokmalarında kullanılır.

Brezilya'da, Kudret Narı, tümörlerde, yaralarda, romatizmada, sıtmada, adet problemlerinde,
şeker hastalığında, kolikte, ateşli durumlarda ve barsak kurtlarına karşı kullanılmaktadır. Ayrıca çocuk düşürmek ve afrodizyak (cinsel iştahı arttırıcı), deri hastalıkları, ekzama, uyuzda da kullanılmaktadır.

Meksika'da bitkinin bütün kısımları şeker hastalığında, dizanteride kullanılmakta, köklerinin ise
afrodizyak olduğuna inanılmaktadır.

Peru'da bitkinin yaprakları ve bütün toprak üstü kısmı, kızamık, sıtma ve her türlü iltihabi olayda kullanılmaktadır.

Nikaragua'da yapraklar, mide ağrısı, ateşlenme durumunda, şeker hastalığında, soğuk algınlığı,
öksürük, baş ağrısı, sıtma, deri hastalıkları, adet bozukluklarında, ağrı, hipertansiyon iltihabi
olaylarda ve doğum sırasında yardımcı olmak üzere kullanılır.

Geleneksel Çin tıbbında bu sebze iştah açıcı, mide-barsak iltihaplarında ve meme kanserine
engel olmak için kullanılmaktadır.

Tokyo'da bu bitkiyi pazardan temin etmek mümkün olduğu gibi, birçok restoranda kudret narı ile yapılan yemekler bulunmaktadır.

Türkiye'den reçete: Mide ülserine karşı çok iyi ilaç olup şöyle hazırlanır: İki kudret narı doğranıp 1 kg zeytin yağına konur. Şişe güneşte bırakılır. Birkaç hafta sonra, sabahları aç karnına bir çorba kaşığı içilip bir saat hareketsiz sırt üstü yatılır. Hazırlanan bu yağ, basur için de içilir, derideki yaralara da sürülür. Mide ve derideki yaraların bir an önce iyileşmesi için etkili bir bitkidir.

Özetlemek gerekirse:

Momordica charantia bitkisinin yaprak ve sarmaşık kısımları kullanılabilmekte ise de meyvesi
daha etkili ve sağlıklı olduğu için tercih edilmektedir.

Yaprak ve köklerinden hazırlanan çözeltiler, hemoroit şişliklerini indirmektedir. Yapraktan elde
edilen çözelti iyi bir öksürük kesici ve ateş düşürücüdür, aynı zamanda pürgatif (barsak boşaltıcı) ve antihelmintik (barsak kurtlarına karşı) etkiye sahiptir. Kadınlarda kısırlık tedavisinde ve karaciğer bozukluklarında iyileştirici olarak kullanılmaktadır. Kudret narı antimikrobial etki gösterdiğinden iltihaplı yaraların tedavisinde de yeri olduğuna inanılmaktadır. Son yayınlarda, substans Q içerdiğinden AİDS tedavisinde değerli olabileceği bildirilmiştir.

Yukarıda yazılı etkiler, henüz bilimsel çalışmalar ile tam olarak ispatlanamamıştır, ancak bunların aksi de gösterilememiştir. Yalnız Tip 2 diabetes mellitus (şeker) hastalığında, kudret narının şeker düşürücü etkisi olduğu gösterilmiştir. Bitki bünyesinde bulunan momordicin bitki insülini olarak da anılmaktadır. Bitkinin yaprak ve meyvesindeki acı tadı veren bu madde, Tip 2 diabetiklilerde, kan şeker seviyesini düşürmektedir. Bu bitkinin etkisi ile, pankreasta insülin salgılayan beta hücrelerin arttığı gösterilmiştir. Bu etki, gerek kaynatılmış yapraklarda, gerek sıvı çıkarılarak hazırlanan kapsül ve tabletlerde, gerek doğrudan hazırlanan kudret narı çaylarında gözlenmektedir. Bu nedenle farmakolojik yolla hazırlanan ilaçlara gereksinim olmadan, şeker hastaları kendi hazırladıkları çay veya yaprakları kullanabilirler.